Technologia budowy maszyn zajmuje się całością zagadnień związanych z wytwarzaniem wyrobu. Celem nauczania technologii budowy maszyn jest poznanie czynników biorących udział w wytwarzaniu wyrobu. Znając te czynniki można dokonać prawidłowego doboru środków produkcji oraz odpowiednio zaprojektować przebieg działań niezbędnych do wytwarzania gotowego wyrobu.

Wszystkie działania wykonywane dla otrzymania gotowego wyrobu są nazywane procesem produkcyjnym. Działania, w wyniku których wyrób zmienia swoje kształty lub własności fizyczne, są zaliczane do procesu technologicznego. W procesie produkcyjnym występują również działania pomocnicze, nie wpływające na zmianę kształtu wyrobu oraz jego własności fizycznych, jak transport, magazynowanie, transport mię-dzyoperacyjny, kontrola, konserwacja itp.

Do utrzymania w stanie sprawności technicznej środków produkcji niezbędne są takie działania pomocnicze, jak ostrzenie narzędzi oraz naprawy: uchwytów, pomocy pomiarowych, obrabiarek, urządzeń itp., zaliczane do procesów pomocniczych. Wytwarzanie pomocy warsztatowych, obrabiarek specjalnych i urządzeń, niezbędnych do wytwarzania wyrobu objętego planem produkcyjnym danego zakładu, również jest zaliczane do procesów pomocniczych.

Znajomość technologii budowy maszyn jest niezbędna zarówno konstruktorom projektującym środki produkcji do wytwarzania maszyn, jak i konstruktorom maszyn.

Koszt własny wyrobu zależy od rozwiązań konstrukcyjnych poszczególnych części wyrobu oraz od zastosowanych procesów technologicznych. Rozwiązania konstrukcyjne wyrobu powinny być technologiczne, tzn. jego części powinny być łatwe do wykonania i zmontowania. Pracochłonność części zależy od ich kształtu, warunków technicznych, użytej surówki (materiału wyjściowego) oraz poprawności opracowania procesu technologicznego. Koszt własny wyrobu zależy od czasu potrzebnego na jego wykonanie, amortyzacji zastosowanych środków produkcji oraz od kosztu surówki (materiału wyjściowego). Tak więc koszt własny wyrobu obejmuje koszt surówki oraz koszty wykonania.

Właściwe opracowanie procesów technologicznych wymaga znajomości rodzaju produkcji, tzn. czy jest ona jednostkowa, seryjna, czy masowa.
Produkcją jednostkową nazywamy taką produkcję, w której jednorazowo wykonuje się jedną lub kilka sztuk wyrobu. Produkcją seryjną nazywamy taką produkcję, w której liczba wyrobów wykonywanych jednorazowo jest większa. Produkcja seryjna może być niepowtarzalna, tj. jednorazowa, lub powtarzana okresowo. Okresy powtarzania mogą być jednakowe lub nieregularne. W zależności od liczby sztuk wyrobu wykonywanych jednorazowo w serii rozróżnia się produkcję: małoseryjną, średnioseryjną oraz wielkoseryjną.

Jeżeli produkcja danego wyrobu trwa nieprzerwanie, np. w ciągu kilku lat, to nazywamy ją produkcją masową.

Zależnie od zakresu procesu produkcyjnego rozróżniamy zakłady produkcyjne o pełnym cyklu produkcyjnym, zakłady o wstępnym cyklu produkcyjnym i zakłady montażowe.

Zakłady produkcyjne, w których proces produkcyjny rozpoczyna się od wykonania surówek (materiałów wyjściowych) — tj. odkuwek, odlewów, wyprasek, wytłoczek itp. — i przechodzi przez wydziały obróbkowe, montażowe, aż do wykonania gotowego wyrobu, nazywamy zakładami o pełnym cyklu produkcyjnym. Zakłady, które produkują tylko surówki, nazywamy zakładami o wstępnym cyklu produkcyjnym. Zakłady, w których wykonuje się montaż z części produkowanych w innych zakładach, nazywamy zakładami montażowymi. Ponadto istnieją zakłady pośrednie, których proces produkcyjny nie obejmuje wprawdzie pełnego cyklu produkcji wyrobu, ale składa się z kilku jego etapów.